Stolec jest sporą wsią położoną na wschód od Ząbkowic Śląskich. Raczej nie zajeżdżają tu turyści, kierujący się do popularnych ostatnio: Kamieńca Ząbkowickiego, Paczkowa, Złotego Stoku i Ząbkowic Śląskich. A szkoda, bo spośród pałaców tej części Dolnego Śląska – ten w Stolcu robi największe wrażenie. Powstał w pierwszej połowie XVIII w. dla hrabiego Heinricha Churschwandta w stylu barokowym. Decydująca przebudowa, która nadała budowli późniejszy styl w duchu francuskiego renesansu, miała miejsce w ostatniej ćwierci XIX w. (zapewne w latach 70. XIX w., kiedy styl ten przeżywał złote czasy). Pierwotną bryłę pałacu, którą daje się łatwo wyodrębnić okiem od strony frontowej, nadbudowano po bokach, tworząc w ten sposób dwie skrajnie położone wieże (wcześniej będące jedynie wysuniętymi ryzalitami, typowymi dla XVIII-wiecznego baroku). Całość nakryto niskim dachem z barierką, który zastąpił wcześniejszy – mansardowy. W ten sposób pałac dotrwał do końca II wojny światowej. Niektórzy przypuszczają, że mieściła się tu jedna z hitlerowskich skrytek wywożonych dóbr kultury, którą następnie mieli odkryć Sowieci. Po wojnie pałac był powiązany z lokalnym PGR, a następnie gospodarzyła tu Agencja Nieruchomości Rolnej, która doprowadziła zabytek do ruiny. Część środkowa pałacu jest zawalona od wielu lat – resztki dachu z łupkowym pokryciem zachowały się tylko na wieżach. Wprawne oko dostrzeże jeszcze tu i ówdzie zachowane barokowe, klasycystyczne i neorenesansowe detale na murach. Znacznie korzystniej wygląda elewacja frontowa, której wszystkie ściany stoją. Przechodząc od drugiej strony, zobaczymy skalę zniszczeń. Pałac jest ogrodzony siatką.
Więcej podobnych miejsc znajdziesz w naszym przewodniku:
Tuż obok znajduje się warty uwagi dwór manierystyczny z 1607 r., będący starszą rezydencją w Stolcu. Powstał dla Franza Burghausa. Obecny wygląd zawdzięcza przebudowie z 1730 r. dla hrabiego Heinricha Churschwandta oraz kolejnym zmianom z XIX w., kiedy to przyziemie zamieniono na stajnię i dobudowano obok wozownię. W ten sposób pierwotna rezydencja szlachecka w Stolcu zamiast ulec daleko posuniętej rozbudowie, jak w wielu dolnośląskich przypadkach, została zdegradowana do roli budynku folwarcznego. Zachował się kamienny boniowany portal z 1607 r. z inskrypcją z 1730 r.
W parku obejrzeć można jeszcze ruiny XIX-wiecznego belwederu, czy też wieży widokowej. Pierwotnie była ona zwieńczona kopułą, która zawaliła się już wiele lat temu.
Będąc we wsi Stolec, warto również zwiedzić położony koło pałacu wspaniały dwuwieżowy (!) kościół romański, jeden z najładniejszych z tego czasu na Dolnym Śląsku. Powstał w trzeciej ćwierci XIII w. i był kilkakrotnie przebudowywany – zachował jednak sporo z pierwotnej architektury. Największą atrakcją wnętrza są średniowieczne freski (XV w.) oraz ołtarz główny (pocz. XVI w.). Niedaleko znajduje się neogotycki kościół filialny św. Jana Nepomucena.
6 km z Ząbkowic Śląskich. Dojazd drogą nr 385 na Ziębice. Pałac znajduje się w pobliżu dwuwieżowego kościoła romańskiego.
