Dzieje zamku w Ćmielowie, położonego w dolinie rzeki Kamiennej, sięgają XIV wieku. Niestety przeprowadzane dotychczas badania nie pozwoliły jednoznacznie określić, jakie były początki budowli. Pierwsze wzmianki o zamku na tych terenach pojawiają się już w 1388 r., lecz wielu historyków jest zdania, że dotyczą one zlokalizowanego w pobliżu zamku w Podgrodziu. Według części badaczy zachowane do dziś przedzamcze z trzykondygnacyjną wieżą bramną oraz znajdujące się na wyspie ruiny są pozostałością zamku zbudowanego przez kanclerza wielkiego koronnego Krzysztofa Szydłowieckiego w latach 1519-1531. Rok po zakończeniu prac budowlanych możnowładca zmarł i został pochowany w opatowskiej kolegiacie św. Marcina odległej od Ćmielowa o kilkanaście kilometrów. Na cokole jego nagrobka znajduje się słynna płaskorzeźba zwana Lamentem Opatowskim. Po jego śmierci zamek należał m.in. do Tarnowskich, Ostrogskich, Zasławskich, Wiśniowieckich, Sanguszków, Lubomirskich oraz Małachowskich.

4 kwietnia 1657 r. wojska kozackie zdobyły zamek i wymordowały rodziny szlacheckie szukające schronienia w jego murach. Kilkanaście dni później zamek stanowił już kwaterę księcia Siedmiogrodu Jerzego II Rakoczego, który gościł tu króla szwedzkiego Karola X Gustawa. W 1702 r. zamek został zrujnowany przez wojska szwedzkie. Od tego czasu budowla zaczęła tracić znaczenie obronne. W 1802 r. w zamku urządzono browar, a na początku XX wieku na jednym z bastionów zbudowano wiatrak. W 1944 r. w zamku mieścił się niemiecki szpital wojskowy. Zachowaną część budowli wykorzystywano później jako łaźnię, warsztat betoniarski, hodowano w niej także owce.

Przedzamcze stanowią budynki połączone w kształcie litery L. W ścianach bocznych wieży bramnej znajdują się strzelnice. Na wyspie ocalały pozostałości dwóch budynków mieszkalnych połączonych kaplicą wzniesioną ok. 1528 r. Niegdyś mieściły się w niej trzy ołtarze. Prawdopodobnie przed 1620 r. umocnienia wokół zamku rozbudowano o cztery bastiony. W jednym z nich zachowały się resztki murów, być może prochowni. Wewnątrz wieży bramnej zamontowano metalowe schody umożliwiające zwiedzenie wyższych kondygnacji zrujnowanego obiektu. Warto z tej perspektywy spojrzeć na ruiny kaplicy zamkowej, położone na niewielkiej wyspie otoczonej fosą.

10 km na wschód od Ostrowca Świętokrzyskiego. Dojazd drogą nr 755. W centrum Ćmielowa skręt w lewo, w ul. Zamkową. Ruiny zamku zobaczymy się po prawej stronie drogi, za torami kolejowymi.
Tekst i zdjęcia: Rafał Jurkowski
Więcej podobnych miejsc znajdziesz w przewodniku Zapomniane miejsca Świętokrzyskie.